Quantum ဆိုတာဘာလဲ

သာမန်ကမ္ဘာမှာဆိုရင် စွမ်းအင်ဆိုတာ ရေစီးကြောင်းလိုမျိုး တစ်ဆက်တည်းရှိနေတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ထင်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ quantum physics မှာတော့ စွမ်းအင်ဟာ ပိုက်ဆံစေ့တွေလိုမျိုး သီးခြားအတုံးအခဲလေးတွေ (packets) အဖြစ်တည်ရှိနေပါတယ်။ ဒီလို သီးခြားအတုံးအခဲလေးတွေကို "quanta" လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် အလင်းဆိုတာ photon လို့ခေါ်တဲ့ quanta အမှုန်လေးတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတာဖြစ်ပါတယ်။

အဓိက အခြေခံသဘောတရားများ

Quantum physics မှာ နားလည်ရခက်တဲ့ အခြေခံသဘောတရားတစ်ချို့ရှိပေမဲ့ အောက်ပါအချက်တွေကတော့ အဓိကကျပါတယ်။

• လှိုင်း-အမှုန် နှစ်မျိုးလုံးဖြစ်တည်မှု (Wave-Particle Duality): Quantum အမှုန်တွေဟာ တစ်ခါတစ်ရံမှာ လှိုင်းတွေလိုပြုမူပြီး တစ်ခါတစ်ရံမှာတော့ အမှုန်တွေလို ပြုမူကြပါတယ်။ ဆိုလိုတာကတော့ သူတို့ဟာ တစ်ချိန်တည်းမှာ နေရာများစွာမှာ ရှိနေနိုင်ပြီး တိုင်းတာလိုက်တဲ့အချိန်မှာမှ တိကျတဲ့နေရာတစ်ခုမှာ ရှိနေတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

• မသေချာမရေရာမှု နိယာမ (Uncertainty Principle): ဒီနိယာမအရ၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ quantum အမှုန်တစ်ခုရဲ့ တည်နေရာနဲ့ အရှိန်ကို တစ်ချိန်တည်းမှာ တိတိကျကျ တိုင်းတာလို့ မရပါဘူး။ တည်နေရာကို ပိုပြီးတိတိကျကျသိလေလေ၊ အရှိန်ကို တိတိကျကျသိဖို့ ပိုခက်လေလေ ဖြစ်ပါတယ်။

• Quantum Entanglement: ဒါကတော့ quantum physics ရဲ့ အထူးဆန်းဆုံး အချက်တစ်ချက်ပါပဲ။ အမှုန်နှစ်ခုဟာ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ဆက်စပ်နေပြီး တစ်ခုရဲ့ အခြေအနေကို သိလိုက်တာနဲ့ တခြားတစ်ခုရဲ့ အခြေအနေကို ချက်ချင်းသိနိုင်ပါတယ်။ သူတို့နှစ်ခုကြားက အကွာအဝေးက ဘယ်လောက်ပဲဝေးနေပါစေ ဒီဆက်စပ်မှုက ရှိနေမှာဖြစ်ပါတယ်။

Quantum Physics ရဲ့ အသုံးဝင်ပုံ

Quantum physics ဟာ သီအိုရီသက်သက်ပဲ မဟုတ်ပါဘူး။ လက်တွေ့ဘဝမှာလည်း အသုံးဝင်တဲ့ နည်းပညာများစွာကို မွေးဖွားပေးခဲ့ပါတယ်။

• လေဆာ (Lasers): CD/DVD player တွေ၊ ဘားကုဒ်ဖတ်စက်တွေနဲ့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စက်ပစ္စည်းတွေမှာ အသုံးပြုပါတယ်။

• ထရန်စစ်စတာ (Transistors): ကွန်ပျူတာ၊ စမတ်ဖုန်းနဲ့ အခြား အီလက်ထရွန်နစ်ပစ္စည်းတိုင်းရဲ့ အခြေခံအုတ်မြစ် ဖြစ်ပါတယ်။

• MRI (Magnetic Resonance Imaging): ဆေးရုံတွေမှာ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းပိုင်းကို အသေးစိတ်ပုံရိပ်ဖော်ဖို့အတွက် အသုံးပြုတဲ့စက်ဖြစ်ပါတယ်။

• Quantum Computing: အနာဂတ်မှာ ကွန်ပျူတာလောကကို တော်လှန်ပြောင်းလဲစေနိုင်မဲ့ အစွမ်းထက်တဲ့ ကွန်ပျူတာတွေကို တီထွင်ဖို့အတွက် quantum physics ကို အခြေခံထားပါတယ်။

အနှစ်ချုပ်အားဖြင့် quantum physics ဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို အုပ်စိုးနေတဲ့ မမြင်ရတဲ့ စည်းမျဉ်းတွေကို ဖော်ထုတ်ပေးတဲ့ ပညာရပ်တစ်ခုပါ။ ဒါဟာ ရှုပ်ထွေးတယ်လို့ထင်ရပေမဲ့ သူ့ရဲ့ အခြေခံသဘောတရားတွေကို နားလည်ထားခြင်းအားဖြင့် ကျွန်တော်တို့ပတ်ဝန်းကျင်က ကမ္ဘာကြီးကို ပိုပြီးနက်နက်နဲနဲ နားလည်လာနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ 

MY Yangon ကနေ ယခုတစ်ပတ် တနင်္ဂနွေနေ့ (၁၄.၁၂.၂၀၂၅) တုန်းက လှိုင်မြို့တယ် MICT Park မှာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ Quantum Fair Myanmar 2025 ကို သွားရောက်လေ့လာခဲ့ပါတယ်။ ဒီပွဲဟာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပလျက်ရှိတဲ့ International Year of Quantum ၏ ဂုဏ်သရေကို မြန်မာနိုင်ငံမှ ပထမဆုံးအကြိမ် အထူးပွဲတော်ဖြင့် ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ကွမ်တမ် နှစ် ၁၀၀ ပြည့် မှတ်တိုင်ကို မြန်မာနိုင်ငံ ကွမ်တမ်၏ဖခင်ဟု ဆိုထိုက်သူ ဆရာကြီး ဒေါက်တာတင်လှိုင် (ဘိုးလှိုင်) ၏ ကမကထ ဦးစီးဦးဆောင်မှုဖြင့် ကျင်းပခြင်းလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ပွဲအကြောင်းကို MY Yangon ရဲ့ Facebook Page မှာ ဗီဒီယိုနဲ့တကွ ပိုပြီး ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ကြည့်ရှုနိုင်ဖို့ ဒီ Link လေးကနေ ဝင်ကြည့်နိုင်ပါပြီ။  https://www.facebook.com/reel/1417033146610600